Een melanoom is een kwaadaardige woekering van pigmentvormende cellen, die al of niet ontstaat uit een reeds aanwezige moedervlek. Er zijn aanwijzingen dat het bij het ontstaan van melanoom vooral gaat om het aantal keren dat u uw huid te intensief heeft blootgesteld aan zonlicht (aangenomen wordt dat verbranding op kinderleeftijd hierbij een belangrijke rol speelt). Daarnaast speelt bij het ontstaan van deze vorm van huidkanker mogelijk een ander schadelijk effect van UV straling een rol, namelijk onderdrukking van het afweersysteem van de huid.

Sommige mensen zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van huidkanker, inclusief het melanoom, dan anderen. Dat heeft te maken met het huidtype. Mensen met een lichte huid kunnen minder zonlicht verdragen dan mensen met een donkere huid. Melanoom komt ook vaker voor bij mensen met het zogenoemde dysplastische naevussyndroom. Hun huid zit vol met onrustige moedervlekken (‘naevi’) die verschillen in grootte en kleur. Iemand die tot een familie behoort waarin dit syndroom voorkomt, heeft een grotere kans om melanoom te krijgen, zeker wanneer een familielid al eens voor melanoom is behandeld.

Wat zijn de verschijnselen?

Een melanoom kan op alle plaatsen van het lichaam ontstaan; bij vrouwen vaak op de benen en bij mannen op de romp. Een minderheid ontstaat in een reeds bestaande moedervlek. De moedervlek wordt dan langzaam groter en dikker. Hij krijgt een grillige rand en een onregelmatige donkere kleur, met daarin vaak ook weer lichtere delen die kunnen variëren van wit tot rood. Er kan ook een rood randje om de moedervlek verschijnen. Soms gaat een moedervlek jeuken. Wanneer een moedervlek af en toe bloedt of er een zweer met korstjes opkomt, is er zeker reden om aan een melanoom te denken.

De meeste melanomen ontstaan spontaan als een nieuwe ‘moedervlek’ die na verloop van tijd de eerdergenoemde verschijnselen vertoont. Daarnaast zijn er ook nog melanomen die geen donkere kleur hebben, maar waarin het pigment juist ontbreekt. Dergelijke melanomen worden ‘amelanotisch’ genoemd. Ze zijn heel moeilijk als zodanig te herkennen, ook voor artsen.

Hoe ziet de behandeling eruit?

Een melanoom stelt hoge eisen aan de behandeling. Als deze vorm van huidkanker niet tijdig en adequaat wordt behandeld, is er een grote kans op uitzaaiing. Een verdachte ‘moedervlek’ wordt altijd met een marge van enkele millimeters omliggende huid onder plaatselijke verdoving weggesneden. De patholoog meet dan de dikte van het melanoom onder de microscoop. Op grond hiervan wordt bepaald of er een of twee weken later een tweede operatie moet plaatsvinden, waarbij meer huid en onderliggend vet wordt verwijderd. Daarbij kan een wond ontstaan die zo groot is, dat een huidtransplantatie nodig is om hem te sluiten.

Wat kunt u zelf doen?

Bij een melanoom wordt de kans op genezing in belangrijke mate bepaald door een vroege herkenning. Iedere moedervlek die groter wordt, jeukt, van kleur verandert (kleurschakeringen!), onregelmatige randen (uitlopertjes!) heeft of bloedt, moet u wantrouwen. Zo’n moedervlek mag pas onschuldig worden genoemd als dat bewezen is. Verder geldt hier hetzelfde als bij de andere vormen van huidkanker: ga verstandig om met de zon.