Spataderen zijn blauwe, verdikte of voelbare, wat kronkelig verlopende aderen aan de benen. In de aderen van de benen zitten veel kleppen die moeten verhinderen dat het bloed terugstroomt. Als die kleppen het begeven, hoopt het bloed zich op en zetten de aderen uit.Een van de factoren die bijdraagt aan het ontstaan van spataderen is een aangeboren (erfelijke) zwakte van het steunweefsel. Andere factoren zijn zwangerschap (door druk van de groeiende baarmoeder op de beenvaten), overgewicht en een zittend of staand beroep. Ook een trombosebeen, waarbij de aderen binnenin het been verstopt raken, kan de oorzaak zijn. In dat gevai kunnen spataderen gepaard gaan met een open been.

Wat zijn de verschijnselen?

In veel gevallen zullen spataderen helemaal geen klachten veroorzaken. Wel zullen veel mensen ze als storend of lelijk ervaren. Als de spataderen klachten geven, is dat meestal in de vorm van een moe, loom en zwaar gevoel in de benen, soms ook in de vorm van trillingen in de benen, ü kunt uw benen in bed dan niet goed stil houden (‘restless legs’) of u heeft het gevoel dat er iets over uw benen kruipt. Soms gaat de afvoerstoornis gepaard met vochtophoping in de benen, vooral rond de enkels. Door dit oedeem geneest een wondje aan het been slecht en dit kan leiden tot een ‘open been’.

Hoe ziet de behandeling eruit?

Spataderen moeten behandeld worden als de bloedsomloop in het been zodanig verstoord is dat hierdoor ook andere aandoeningen kunnen ontstaan of inmiddels ontstaan zijn, zoals een ‘open been’. Daarvoor is aanvullend onderzoek nodig, zoals ultragelui donder zoek (Doppler-onderzoek) en lichtreflexiereografie. Beide onderzoeken zijn geheel pijnloos en kunnen poliklinisch worden uitgevoerd. Bij Doppler-onderzoek wordt met behulp van ultra-geluidsgolven de doorstroming van het bloed in de aderen van het been gemeten.

De meest toegepaste behandeling is die waarbij een irriterende chemische stof in de ader wordt gespoten, die de bloedvatwand doet verkleven. Deze weinig pijnlijke ingreep heet sclerocompressietherapie. De spatader verandert daardoor in een dun strengetje.

Spataderen kunnen ook operatief worden behandeld; de spataderen worden dan weggehaald of dichtgebonden. Vaak wordt een combinatie van deze behandelingen toegepast. Tijdens de operatie wordt dan eerst de grootste druk van de spatader weggenomen, waardoor het inspuiten veel gemakkelijker wordt en de resultaten op de lange duur veel beter zijn. Deze ingrepen zijn doorgaans bij iemand met een vroeger doorgemaakte trombose weinig zinvol en leveren hoogstens een verbetering van korte duur op. In zo’n geval moet u een aangemeten elastische kous dragen die dezelfde werking heeft als een drukverband, en dus pas effect heeft als de kuitspieren werken.

Wat kunt u zelf doen?

Bij een aangeboren zwakte van het steunweefsel helpt regelmatige lichaamsbeweging niet om spataderen te voorkomen, maar de bloedsomloop wordt er wel door bevorderd en daardoor verminderen de klachten. Het is verstandig een à twee uur per dag te wandelen. Lang staan en stilzitten, maar ook springen (aerobics, balsporten) en zwaar tillen moet u vermijden. De bloedcirculatie wordt ook bevorderd door het dragen van elastische steunpanty’s.