Levervlekken (officieel lentigo solaris, lentigo senilis) zijn goedaardige, lichtbruin gepigmenteerde vlekjes. Ze zijn het gevolg van schade die is aangericht door de zon, en komen vanaf middelbare leeftijd het meest voor bij mensen met een bleke huid. Men spreekt van levervlekken omdat men vroeger dacht dat ze het gevolg waren van leverproblemen. Er zijn nog allerlei andere bruine vlekken die gewoonlijk geen levervlekken worden genoemd, zoals de bruine vlekken (lentigo simplex, lentigo juvenilis) die vanaf de geboorte aanwezig kunnen zijn. Deze vlekken zijn over het algemeen iets kleiner dan de lentigo solaris en komen bij vrijwel iedereen voor, onafhankelijk van blootstelling aan zonlicht. Donkere vlekken kunnen ook na het genezen van een huidaandoening blijven bestaan. Deze zogenoemde postinflammatoire hyperpigmentatie komt bij donkergekleurde mensen vaker voor dan bij mensen met een lichte huidkleur. Daarnaast zijn er nog grotere lichtbruine vlekken, de zogenoemde café-au-lait vlekken. Ook die zijn vaak van jongs af aan aanwezig.

Een andere vlek, die enigszins op een café-au-lait vlek lijkt, is melasma of chloasma. Dit wordt gewoonlijk zwangerschapsmasker genoemd, omdat de vlekken in die periode vaker voorkomen. Bij melasma vormen zich platte, bruine vlekken in het gezicht, vooral onder de ogen en rond de mond. Men vermoedt dat ze veroorzaakt worden door hormonale veranderingen.

Wat zijn de verschijnselen?

Levervlekken zijn platte, bruine gepigmenteerde vlekken op plaatsen die relatief aan veel zonlicht hebben blootgestaan, zoals de handrug.

Hoe ziet de behandeling eruit?

Meestal verwijdert men levervlekken door bevriezing of lasertherapie. U kunt de donkere huid lichter maken met een geneesmiddel op recept dat hydrochinon en/of vitamine-A-zuur bevat, Behandelmethoden en -technieken (Chemische peeling)).

Hydrochinon-bevattende crèmes worden veelvuldig toegepast om donkere vlekken, zoals melasma of hyperpigmentaties die als restafwijking na een ontsteking blijven bestaan, op te bleken en de huid een lichtere tint te geven. Ze worden vooral toegepast door vrouwen van buitenlandse afkomst met een donkere huidkleur, veelal zonder tussenkomst van een arts. Het opbleken van de donkere vlekken vereist echter deskundigheid.

Gewoonlijk wordt hydrochinon ’s avonds opgebracht, doorgaans in een concentratie van 4 of 5%, en wordt overdag een sunblocker gebruikt. Soms wordt voorafgaand aan de behandeling een oppervlakkige chemische peeling toegepast om de opperhuid toegankelijk te maken voor hydrochinon. Het resultaat van de bleekprocedure kan variëren van slecht tot matig of goed, en is onder meer afhankelijk van de diepte waarop het overtollige pigment in de huid gelokaliseerd is.

Bij ondeskundig gebruik kunnen ongewenste bijeffecten optreden, zoals eczeem of het verdwijnen van pigment (leukoderma en confetti). Dat kan ronduit dramatisch zijn, want verlies aan pigment is onherroepelijk of slechts met zeer veel moeite (gedeeltelijk) te herstellen. Een andere bijwerking is dat de huid juist donkerder wordt in plaats van lichter (ochronose). Een paradoxaal verschijnsel, waarbij men vaak geneigd is door te gaan met het gebruik van hydrochinon en doorgaans in hogere concentraties. Ook deze schade is blijvend. Vanwege deze negatieve bijwerkingen is hydrochinon per 1 januari 2001 voor cosmetische toepassingen verboden.

Tot nu toe werd bij de behandeling van hyperpigmentatie vooral hydrochinon toegepast. Thiospot is een nieuw, minder schadelijk middel. Het bleekt de donkere vlekken op door remming van de werking van het voor de huidverkleuring verantwoordelijke enzym (tyrosinase). Het tot nu toe verrichte onderzoek is te mager om het middel te kunnen propageren.

Wat kunt u zelf doen?

Om te voorkomen dat er levervlekken bijkomen, is het verstandig blootstelling aan zonlicht te beperken of zonnebrandmiddelen te gebruiken. Los daarvan is het goed te weten dat zonlicht niet goed is voor uw huid als hij behandeld is of behandeld gaat worden met laserlicht. Is uw levervlek dus via lasertherapie verwijderd, gebruik dan tot een jaar na de laatste laserbehandeling een zonnebrand-middel met factor 15 of hoger op de behandelde plek. Moet u nog gelaserd worden, zorg er dan voor dat uw huid niet te bruin is geworden. Een te bruine huid kan een reden zijn de behandeling te annuleren. Ook bij een zwangerschapsmasker is het verstandig zonlicht zo veel mogelijk te vermijden en een zonnebrandmiddel te gebruiken. Waarschijnlijk heeft dat meer effect dan bleekmakende crèmes met hydrochinon en vitamine-A-zuur.